Komentarz egzegetyczny do tekstu: 1 Kor 1,26-31

1 niedziela po Epifanii – 7 stycznia 2018

Tłumaczenie:

26. Przypatrzcie się [charakterowi] waszego powołania, bracia,

że nieliczni [są] intelektualistami według ciała,

nieliczni mają wpływy,

nieliczni są szlachetnie urodzeni:

27. lecz te [rzeczy] głupie [według] świata wybrał Bóg, żeby zawstydzić intelektualistów,

i te [rzeczy] słabe [według] świata wybrał Bóg, żeby zawstydzić silne,

28. i te [rzeczy] nie-szlachetnie-urodzone [według] świata i te [rzeczy] pogardzane wybrał Bóg

-  [czyli] te nie będące [znaczącymi] -

żeby znieść [znaczenie] tych będących [znaczącymi],

29. aby żaden człowiek nie [mógł] być-dumny przed Bogiem.

30. Z Niego natomiast wy jesteście w Chrystusie Jezusie,

który stał się nam mądrością od Boga, sprawiedliwością, i uświęceniem i odkupieniem,

31. żeby [było] tak, jak zostało napisane:

Kto jest dumny, niech będzie dumny w Panu.

[…] – oznaczają wyrazy, których nie ma w tekście, ale przy tłumaczeniu na język polski należy/można je dodać

(…) – wyrazy występują w tekście, ale można je pominąć ze względu na polską składnię (są zbędne)

- – oznacza wyrazy, które są tłumaczeniem jednego greckiego słowa

Uwagi:

w.28. wstawienie kai uznaję za nieuzasadnione – nie odpowiada treści w.28, gdyż podsumowuje dwie poprzednie wymienione grupy, a nie wprowadza trzecią.

w.29 i w.30 zawierają odmienne lekcje, jednak słabo poświadczone i wydające się wtórnymi.

Kontekst/Forma/Struktura:

Listy do Koryntian są zapisem burzliwej korespondencji Pawła z założonymi przez  niego zborami w greckim mieście portowym Korynt. Pierwszy z listów podejmuje szereg problemów, o których Apostoł dowiedział się od „ludzi Chloe” (hypo ton Chloe; 1 Kor 1,11) – czyli od osób dobrze zorientowanych w sytuacji w Koryncie, a od których mógł zasięgnąć informacji, pisząc w trakcie pobytu w Efezie.

1 Kor 1,10-4,21 to fragment poświęcony podziałom wśród Koryntian.

1 Kor 1,17-18 wprowadza centralny dla tej sekcji temat przeciwstawienia przesłania o  krzyżu (ho logos … tou staurou) hellenistycznej mądrości wymowy (sofia logou), który jest pouczeniem dla chrześcijan w Koryncie funkcjonujących w kontekście hellenistycznych ideałów wiedzy i szkół filozoficznych, chwały i dumy z posiadanego statusu i arystokratycznego pochodzenia. 1 Kor 1,18-25 przedstawia Bożą logikę zawstydzenia tego, co przez świat jest uznawane za warte pochwały – zarówno przez Greków, jak i Żydów (1 Kor 1,24) – przez „głupie zwiastowanie” (1 Kor 1,21).

Analizowany fragment przedstawia Bożą strategię wybrania widoczną w statusie społecznym chrześcijan z Koryntu, która znacząco odbiega od hellenistycznych ideałów.

Komentarz:

26. Apostoł Paweł zwraca uwagę (blepete – patrzcie, przyglądnijcie się, zwróćcie uwagę) na ich powołanie do bycia chrześcijanami, czyli o okoliczności tego wydarzenia – jest to zawarte w domyśle i wynika z dalszego wywodu. Paweł dostrzega w statusie społecznym chrześcijan w Koryncie tę samą strategię Boga, co w „głupim zwiastowaniu”.

Nieliczni z Koryntian zaliczają się do intelektualistów, czyli uczonych, którzy cieszyli się wysokim statusem w greckim świecie (sofoi), niewielu jest możnych i wpływowych (dynatoi), jak i niewielu pochodzi z arystokratycznych rodów (eugeneis). Chodzi o czywiście o ocenę wg kryterów tego świata, czyli „według ciała” (kata sarka). Ten fragment prowadził do różnorodnych konkluzji na temat socjologii wczesnych zborów – trafnym wydaje się stwierdzenie, że rzeczywiście pierwsze zbory składały się w przeważającej mierze ze średnich i niższych warstw społecznych, nie wykluczając niewolników. Tym samym była to grupa zupełnie atypowa dla świata hellenistycznego, gdyż składała się z ludzi, którzy w polis nie mieli ze sobą wiele wspólnego, mogli wręcz przynależeć do warstw społecznych wrogo do siebie nastawionych.

27-28.  Wersety 27 i 28 przedstawiają cel wybrania przez Boga przede wszystkim tego, co jest w oczach ludzkości pogardzane, uważane za niegodne, słabe i bezwartościowe. Paweł kontrastuje każde z określeń z tym, które ma zawstydzać, podobnie jak „głupie zwiastowanie” (1 Kor 1,21) zawstydza ludzką mądrość. Te dwa wersety zbudowane są z trzech antytez, które przeciwstawiają:

te głupie (ta mora) – mądrym (tous sofous)

te słabe (ta asthene) – tym silnym (ta ischyra)

te nieszlachetnie-urodzone (ta agene) i te pogardzane (eksouthenemena), czyli te nie będące [znaczącymi] – tym będącymi [znaczącymi]

Tym samym Apostoł Paweł rozszerza dostrzeżoną Bożą strategię działania wobec świata na to, co dostrzega wśród chrześcijan w Koryncie – ich status społeczny uwidacznia Boże przeciwstawienie tego, co nieznaczące, temu co znaczące. Tak można wytłumaczyć wyabstrahowanie przez Pawła cech w miejsce osób – głupie, słabe, nieszlachetnie-urodzone, pogardzane jest skontrastowane z mądrymi, silnym. Ostatnie dwa określenia można uznać za podsumowanie całości – w zasadzie chodzi o to, że to, co jest niczym, prowadzi do odrzuceni wartości tego, co jest uznawane z znaczące w oczach świata.

29. Zdanie celowe z wersetu 29 stanowi nierozerwalną całość z wersetami 27-28 – ostatecznym celem takiego działania Boga w powoływaniu ludzi do wiary w Chrystusa jest odebranie wszelkiej podstawy do bycia dumnym z siebie i swoich cech, osiągnięć wobec Boga.

30-31. Paweł wskazuje adresatom, że w Bogu mają to wszystko, co jest wartością – w Chrystusie Jezusie mają Bożą mądrość, sprawiedliwość, uświęcenie i odkupienie.

Boża mądrość, czyli krzyż Chrystusa, dają Koryntianom udział w sprawiedliwości, uświęceniu i odkupieniu. Można w tym widzieć przeciwstawienie wcześniej wymienionych wartości i cech uznawanych przez świat za znaczące i dające powód do dumy.

Sprawiedliwość (dikaiosyne) wydaje się tu oznaczać efekt Bożego działania (podobnie jak 2 Kor 5,21), którym jest przypisanie człowiekowi sprawiedliwości w Chrystusie. Uświęcenie (hagiasmos) można rozumieć jako wyznaczenie, przeznaczenie i dopuszczenie do życia w bliskości Boga. Odkupienie (apolytrosis) Thiselton tłumaczy przez powiązanie z wykupieniem (agoradzo – 1 Kor 6,20 i in.), czyli realiami handlu niewolnikami – sytuacji, gdy niewolnik przechodził spod władz jednego właściciela pod władzę innego po zapłaceniu odpowiedniej kwoty, jak i tłumaczy przez odniesienie do historii wyzwolenia Izraela z Egiptu do nowego życia w posłuszeństwie Bogu. W ten sposób podstawą do dumy nie jest już więcej swój wysoki status, ale Boże działanie w Chrystusie Jezusie, które zmienia wartość tego, co jest przez świat uważane za bezwartościowe, na bezcenne w Chrystusie. Tym samym Koryntianie nie muszą zabiegać o wyróżnienie i walczyć o swoją wartość, tylko trzymać się tego, co już po równo dostali w Jezusie Chrystusie.

Ostatnią częścią omawianego tekstu jest przytoczenie fragmentu Jr 9,22-23 w formie streszczenia jego znaczenia, że powodem do dumy będzie sam Bóg, a nie jakakolwiek ludzka cecha, wartość czy znaczenie.

Podsumowanie:

1 Kor 1,26-31 jest poświęcony kwestii Bożego działania wśród ludzi, widocznego w strukturze społecznej Kościoła w Koryncie. Apostoł Paweł dostrzega, że Bóg powołał w szczególności tych, którzy w oczach świata są głupi, słabi i pochodzą z niższych warstw społecznych, żeby w ten sposób pozbawić wszelkich podstaw ludzką dumę przed Bogiem. Koryntianie mogą być dumni z tego, że w Chrystusie mają znacznie więcej niż to, co za wartościowe uznaje świat i z tego mogą i mają być dumni przed Bogiem i sobą nawzajem.

1 niedziela po Epifanii odnosi przesłanie omawianego fragmentu do Święta Chrztu Pańskiego, co wyraźnie odnosi się do przesłania Pawła, podkreślającego znaczenie godności przypisanej wierzącym przez Boże działanie w Jezusie Chrystusie, a nie na podstawie ich cech, wartości czy osiągnięć.

Bibliografia:

A.C. Thiselton, The First Epistle to the Corinthians. A Commentary on the Greek Text, 2000.

M. Rosik, Pierwszy List do Koryntian, NKB.NT, NT VII, 2009.

S.J. Hafemann, Koryntian, Listy do [w:] Słownik Teologii św. Pawła, G.F. Hawthorne, R.P. Martin, D.G. Reid, 2010.